Πλατει-ωνυμικά | Τα αστικά ξέφωτα
Στα χωριά υπάρχει κατά κανόνα μία πλατεία. Αν, μάλιστα, είναι κάπως μεγάλη, γύρω της αναπτύσσεται η εμπορική δραστηριότητα. Κάπως έτσι, δε, μας προέκυψε ως αντιδάνειο η «πιάτσα».
Στις πόλεις υπάρχουν περισσότερες. Μικρές ή μεγάλες. Τριγωνικές, στρογγυλές ορθογώνιες ή ακανόνιστου σχήματος. Προϊόν πολεοδομικού σχεδιασμού ή τυχαίας διαμόρφωσης «σε επιφάνεια της οποίας ήταν εφικτή ή κατέστη ανέφικτη η εκμετάλλευση. Ανώνυμες ή επώνυμες».
Πως, όμως, οι «επώνυμες» πήραν το όνομά τους; Προφανώς από κάτι με το οποίο συνδέθηκαν. Όπως, για παράδειγμα, οι πλατείες που δημιουργήθηκαν μπρος ή γύρω από μία εκκλησία πήραν το όνομα του Αγίου ή της Αγίας που τιμάται στον παρακείμενο ναό. Μόνο που αυτή η επιλογή έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα (πιο σημαντικό σε ένα πολεοδομικό συγκρότημα όπως του λεκανοπεδίου, όπου ο διαχωρισμός του προαστίου δεν είναι και τόσο προφανής· όλοι Αθήνα μένουμε!): επειδή οι περισσότερες εκκλησίες είναι αφιερωμένες στα ίδια συνήθως άγια πρόσωπα (και όχι στον Όσιο Ονούφριο ή στην Αγία Καικιλία), δεν είναι απίθανο να υπάρχουν συνωνυμίες, με αποτέλεσμα να μην προκύπτει από την ονομασία για ποια ακριβώς πρόκειται.
Άλλες πάλι, καθιερώθηκαν, για ευκολία ή λόγω αδράνειας των αρμοδίων, είτε από τον σημαντικότερο δρόμο που κατέληγε σε αυτές: π.χ. Λακωνίας ή Θάσου (που στους παλιότερους περιοίκους ήταν γνωστή ως “περιβολάκι”), είτε από τη συνοικία όπου βρισκόταν: π.χ. Εξαρχείων, Νεαπόλεως, Γαργαρέττας ή Γκύζη, είτε από κάποιο εύρημα ή τοπόσημο: όπως Κολωνακίου, Ωρολογίου, Ωδείου.
Σε μια άλλη κατηγορία ανήκουν οι πλατείες που πήραν το όνομά τους από συσχετισμό με ένα γεγονός που συνέβη (ή συνέβαινε) σε αυτές ή εκεί γύρω: π.χ. Κλαυθμώνος, Συντάγματος ή Ανθεστηρίων (μετέπειτα Αγάμων και σήμερα Αμερικής), Μάχης Αναλάτου. Ενώ δεν λείπουν αυτές που ονοματίστηκαν από κάποιο σημαντικό γεγονός χωρίς να έχουν την παραμικρή σχέση με αυτό: π.χ. 28ης Οκτωβρίου, 25ης Μαρτίου, Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων, Εθνομαρτύρων Κυπρίων, Εθνικής Αντιστάσεως, Ηρώων Πολυτεχνείου, με τις πρώτες να είναι μεγαλύτερες σε ηλικία και με τελευταίες να έχουν διαδοθεί τις τελευταίες δεκαετίες σε όλο το λεκανοπέδιο.
Πολυπληθέστατες είναι οι πλατείες με τις οποίες τιμάται κάποιο σημαντικό πρόσωπο, είτε λόγω σχέσεων με την περιοχή είτε γενικώς και αορίστως: της ιστορίας (Κανάρη, Καραϊσκάκη, Κολοκοτρώνη), των γραμμάτων και των τεχνών (Παρθένη, Παλαμά, Μαβίλη) ή της πολιτικής (Ελ. Βενιζέλου, Κ. Καραμανλή, Α. Παπανδρέου). Μάλιστα, για την τελευταία κατηγορία διαπιστώνεται ένας ανταγωνισμός πλειοδοσίας από τις δημοτικές αρχές, ανάλογα με το κατά καιρούς επικρατούν πολιτικό φρόνημα της τοπικής κοινωνίας ή της στιγμιαίας δημοτικής πλειοψηφίας (όποιος πρόλαβε τον Κύριο είδε). Έτσι, σε άλλα προάστια αντικρύζει κανείς τον Άρη Βελουχιώτη και σε άλλα τον Συνταγματάρχη Δαβάκη!
Μία άλλη κατηγορία αποτελούν οι φερώνυμες πλατείες ευγενών αφηρημένων εννοιών: π.χ. Ομονοίας, Ανεξαρτησίας, Δημοκρατίας, Ειρήνης, Ορθοδοξίας, Υγείας, ενίοτε δε του συρμού: όπως Παγκόσμιας Ειρήνης, χωρίς πάντα να έχουν αυτές την παραμικρή σχέση με τον συγκεκριμένο χώρο, όπως αντίθετα συμβαίνει στην περίπτωση των πλατειών Αναπαύσεως.
Αξιοπρόσεκτη είναι και η ομάδα πλατειών με ονόματα οργανώσεων: π.χ. Ε.Ο.Κ.Α., Ε.Α.Μ., Ε.ΠΟ.Ν., Π.Ε.Α.Ν., Ιερού Λόχου, Φιλικής Εταιρείας, Φιλομούσου Εταιρείας.
Δεν λείπουν, φυσικά, οι ονομασίες με γεωγραφική αναφορά: π.χ. Λακωνίας, Μεσολογγίου, με ιδιαίτερες υπο-ομάδες αυτές που συνδέονται με αφετηρίες συγκοινωνιακών μέσων. Λαυρίου & Λαρίσης, και αυτές που έλκουν την ονομασία τους από χώρες ή πόλεις της αλλοδαπής. π.χ. Αμερικής, με ιδιαίτερη προτίμηση (περιέργως πως) σε ιβηροαμερικανικές, Αργεντινής Δημοκρατίας, Βραζιλίας, Μαδρίτης, ή αφρικανικές, Αιγύπτου, Αβησσυνίας!
Και μία άλλη αξιοπρόσεκτη ονομασία πλατειών, αφιερωμένων σε επαγγελματικές ή άλλες ομάδες ατόμων: όπως π.χ. Αστροναυτών, Αυτοκινητιστών, Εκτελωνιστών, Ελλήνων Προσκόπων, Αναπήρων, Εργατών Πολεμιστών, χωρίς υπαρκτή σχέση τόπου και ομάδας!
Υπάρχουν, βέβαια, και πλείστες όσες περιπτώσεις που δεν ομαδοποιούνται.
Δεν θα πρέπει, πάντως να παραληφθούν και οι διώνυμες πλατείες: π.χ. Αθ. Διάκου ή Θυμαρακίων, Βάθη ή Ανεξαρτησίας, Κοτζιά ή Δημαρχείου, Ελευθερίας ή Κουμουνδούρου, Κανάρη ή Κυψέλης, καθώς και αυτές για τις οποίες διίστανται οι απόψεις για την προέλευση των ονομασιών τους: π.χ. Βάθη ή Βάθης.
Όσο για τις ανώνυμες, ε, ας φροντίσουν όποιοι μπορούν να τις απαλλάξουν από την ανωνυμία τους. Το περιοδικό και ο υπογράφων έχουν δώσει το παράδειγμα!
Για δες
Χαλεπά 65, Άνω Πατήσια // Τ.: 211 21 40 158
fb: Για Δες // Ig: @gia_des
To «Για Δες», εκτός από γεύσεις μοναδικές, διακρίνεται και για την ξεχωριστή λίστα κρασιών, προσεκτικά διαλεγμένη για να συνοδεύει τις γαστρονομικές δημιουργίες του Γιάννη.
Αν θέλεις να κινήσεις για καλό (πολύ καλό!) φαγητό, σε μέρος ήρεμο και προσεγμένο, δεν έχεις παρά να βάλεις ως προορισμό την οδό Χαλεπά και να βρεθείς στη λιτή πολυτέλεια του «Για Δες». Ένα κόσμημα για τα Πατήσια, όχι μόνο για τον εσωτερικό χώρο και τα τραπεζάκια που κοσμούν το εξωτερικό πεζοδρόμιο, αλλά κυρίως γιατί γευστικά βρίσκεται σε άλλο επίπεδο. Ο Γιάννης Καρυπίδης, σεφ και ιδιοκτήτης του «Για Δες», έχει συνδυάσει τις γνώσεις του από την εγχώρια κουζίνα αλλά και από διεθνείς, έχει ταιριάξει άψογα τις γεύσεις και έχει δώσει έμφαση στα ελληνικά ποιοτικά προϊόντα. Έτσι, ό,τι έρχεται στο τραπέζι σου είναι πεντανόστιμο και, κυρίως, πανέμορφο, αφού ξέρει ότι το καλό φαγητό περνάει (και) από τα μάτια. Φυσικά, το μενού αλλάζει ανά περιόδους, ενώ τα all star πιάτα (όπως τα χειροποίητα ζυμαρικά) παραμένουν σταθερά και αγαπημένα.
Babàδes
Σκουφά 75, Κολωνάκι // Τ.: 211 01 36 370
www.babades.com // Fb: Babades μαγειρείο
Ig: @babades_mageireio
Ένα προσεγμένο εστιατόριο στο Κολωνάκι έφερε την παραδοσιακή γεύση στο πιάτο μας και έκανε το οικογενειακό τραπέζι… αντρική υπόθεση. Οι Babàδes είναι ο Αντώνης και ο Χρήστος, δύο μπαμπάδες που ένωσαν τις μαγειρικές τους δυνάμεις για να προσφέρουν σε εμάς ό,τι μαγείρευαν στα παιδιά τους. Το μυστικό της νοστιμιάς (εκτός από το αστείρευτο μεράκι); Ότι χρησιμοποιούν φρέσκα ελληνικά κρέατα, ψάρια, λαχανικά και ένα σωρό εξαιρετικές πρώτες ύλες, ώστε να δημιουργήσουν τα πιο χορταστικά και λιχουδιαστά πιάτα. Στον χώρο τους ή στο χώρο μας, η γεύση παραμένει σε υψηλά επίπεδα.
Το Τρίκυκλο
Πυθέου 34, Λόφος Λαμπράκη Κυνοσάργους,
Ν. Κόσμος // Τ: 210 92 32 384
Fb: Το Τρίκυκλο-To Trikyklo
Το μότο του μαγαζιού είναι «ό,τι τρώμε, τρώτε και ό,τι πίνουμε, πίνετε», και αυτό αποτυπώνεται τόσο στις επιλογές του μενού όσο και στα αποστάγματα, όλα με προσοχή επιλεγμένα. Στο «Τρίκυκλο» από το 1997 πειραματίζονται με τα προϊόντα της ελληνικής γης και το πείραμα πετυχαίνει και με το παραπάνω! Φυσικά, δεν μπορείς να μην σταθείς στην αγάπη τους για την ελληνική μπύρα, αφού προσφέρει πάνω από 20 ετικέτες από ελληνικές μικροζυθοποιείες. Η «εμπειρία» στον χώρο αυτό ολοκληρώνεται με τα τραπεζάκια στον γραφικό πεζόδρομο της Πυθέου!
Οδός Πανεπιστημίου
Σχεδιάστηκε ως βουλεβάρτο και μάλιστα έφερε το όνομα «Οδός Βουλεβάρτου» ή «Μεγάλη Οδός». Γνωστή κάποτε και ως «η λεωφόρος με τις γαζίες». Ήταν έτοιμη το 1859, επί δημαρχίας Γ. Σκούφου. Η κατασκευή της ήταν πολυδάπανη, γιατί το έδαφός της ήταν πετρώδες, διασχιζόταν από ρεματιά και υπήρχαν βαθιά χαντάκια. Ήταν χώρος περιπάτου για τους Αθηναίους. Αργότερα, μετονομάστηκε Πανεπιστημίου (λόγω του Πανεπιστημίου).
Πλατεία Αβησσυνίας
Βρίσκεται μεταξύ των οδών Ερμού, Ηφαίστου και Αγίου Φιλίππου. Πήρε ίσως το όνομά της από αιθιοπικής καταγωγής κατοίκους της περιοχής (Αβησσυνία λεγόταν η Αιθιοπία). Διαμορφώθηκε ως πλατεία γύρω στα 1860 και ταυτίστηκε με το παζάρι των μεταχειρισμένων, το οποίο μεταφέρθηκε σε αυτήν από την πλατεία Δημοπρατηρίου το 1910. Γνωστή και ως «Γιουσουρούμ», από το όνομα του Εβραίου Ηλία Γιουσουρούμ, που είχε το πρώτο παλαιοπωλείο στην περιοχή στα τέλη του 19ου αι. Είναι επίσης γνωστή και με την κοινή της ονομασία «Παλιατζίδικα».
Kypselaki
Ιθάκης 1 και Σποράδων 2, Κυψέλη //
Τ: 210 88 31 248 // fb: Kypselaki // ig: kypselaki__
Το «Kypselaki νεοκαfενείο» έχει και πολύ όμορφο και φωτεινό εσωτερικό χώρο, που περιτριγυρίζεται από τζάμι και παράθυρα και είναι ό,τι πρέπει για να απολαύσεις τον καφέ
ή το τσιπουράκι σου με το κατάλληλο μεζεδάκι.
Το «Kypselaki νεοκαfενείο» θα το βρεις εκεί που ενώνονται τρεις δρόμοι, χρωματίζoντας με τον δικό του τρόπο την κάθοδο της οδού Κυψέλης. Τα τραπεζάκια στο πλατύ πεζοδρόμιο, με τα δέντρα για σκεπή, προσφέρονται από το πρωί για να πιείς, σε ένα ήρεμο μέρος μέσα στην πόλη, τον καφέ σου και όσο πέφτει ο ήλιος για μεζεδάκια, μπύρες, ρακούλες και λοιπά αποστάγματα. Το σημείο ξεχωρίζει για την ομορφιά και την ανοιχτωσιά του και είναι τόσο δελεαστικά δροσερό και φρέσκο που ακόμη κι αν είσαι περαστικός θες να κάνεις μία στάση για να καθίσεις. Φιλικό, φωτεινό και παρεΐστικο περιβάλλον, με πρόσχαρους ανθρώπους, που πραγματικά ενδείκνυται για όλες τις ώρες της μέρας. Ένα σταυροδρόμι γεύσεων, μυρωδιών και ήλιου, που σε καλεί να το γνωρίσεις!
Πλατεία Οινομαγειρείο
Δεινοχάρους 3, Άνω Πετράλωνα //
T.: 210 34 20 705 // fb: Οινομαγειρειο η πλατεια
Πάνω στην πλατεία των Άνω Πετραλώνων υπάρχει εδώ και χρόνια το ομώνυμο μαγαζί που έχει κερδίσει τις καρδιές μας. Αυτό οφείλεται τόσο στις ποιοτικές νοστιμιές που σερβίρονται απευθείας από την κουζίνα του Χρήστου, όσο και στο υπέροχο σκηνικό με τα τραπεζάκια να απολαμβάνουν τη σκιά από τα δέντρα. Αυθεντική ελληνική κουζίνα στα καλύτερά της, αφού ο Χρήστος δημιουργεί τα πάντα με φρέσκα υλικά ημέρας, συνδυάζεται με τα πλούσια αποστάγματα, την καλή διάθεση και την ανάλογη μουσική υπόκρουση. Τα λέμε, λοιπόν, στην «Πλατεία» όπου όλοι γινόμαστε μια παρέα.
Ραδιουργίες
Κοίλης 33, Άνω Πετράλωνα //
Τ.: 211 01 21 426 // Fb: Ραδιουργίες // www.radiourgies.gr
Στα Άνω Πετράλωνα υπάρχει ένα μαγαζί που προσφέρεται για έξοδο με καλή παρέα που πάντα συνοδεύεται από τους σωστούς μεζέδες. Το open air περιβάλλον του, με την πανέμορφη ταράτσα και με το εσωτερικό του μαγαζιού να ανοίγει όλο και να γίνεται ένα με τα τραπεζάκια του πεζοδρομίου, ενδείκνυται για τους ζεστούς μήνες. Οι «ραδιούργοι» της κουζίνας «πειράζουν» τόσο-όσο τα ελληνικής φιλοσοφίας πιάτα του μενού, ώστε να αναδεικνύονται με μοναδικό τρόπο οι παραδοσιακές γεύσεις. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα ξέρεις τι να πρωτοδιαλέξεις! Άνοιξη, καλή παρέα και φύγαμε!