Η έκθεση Μπάλτιζα Work in Progress μάς συνδέει με το ναυτικό μας παρελθόν

Το Παλιό λιμάνι των Σπετσών -γνωστό και ως Μπάλτιζα- “θυμάται” την τέχνη της ξυλοναυπηγικής, όπως τη γνωρίζουν πολύ καλά οι Σπετσιώτες. Ο λιμένας της Μπάλτιζας είναι γνωστός για την ασφάλεια που παρείχε από παλιά στα πλοία από τους δυνατούς ανέμους με όλους τους καιρούς, πριν την κατασκευή του νέου λιμανιού της Ντάπιας. Οι στιγμές αυτές επιστρέφουν στη φωτογραφική έκθεση Μπάλτιζα Work in Progress, η οποία θυμίζει στους παλιούς και μαθαίνει στους καινούριους τον τόπο που αποτέλεσε ορμητήριο μιας πολύ ανεπτυγμένης δραστηριότητας κατασκευαστικής πλοίων στη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα.

Η Κατερίνα Νικολάου, επιμελήτρια της έκθεσης, μας μυεί στην ιστορία, μα και την αισθητική που κρύβουν τα καρνάγια των Σπετσών.

Τι θα δούμε φέτος στη φωτογραφική έκθεση Μπάλτιζα Work in Progress;

Το θέμα της φωτογραφικής έκθεσης Μπάλτιζα Work in Progress είναι η ξυλοναυπηγική των Σπετσών. Θα παρουσιαστούν φωτογραφίες από τα ιστορικά αρχεία του Μουσείου Μπενάκη και του Ε.Λ.Ι.Α. Πιο συγκεκριμένα, από τη συλλογή της Έλλης Παπαδημητρίου και τη συλλογή του Δημήτρη Παπαδήμου αντίστοιχα. Το φωτογραφικό υλικό είναι από τη δεκαετία του ’30 και του ’60, με κεντρικό άξονα την τέχνη των καραβομαραγκών, τα καρνάγια των Σπετσών και της τότε Σπετσιώτικης ζωής.

Έλλη Παπαδημητρίου © Μουσείο Μπενάκη/Φωτογραφικά Αρχεία

Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισες ως επιμελήτρια της έκθεσης;

Σαφώς η διοργάνωση της έκθεσης υπήρξε απαιτητική. Μια από τις προκλήσεις αποτέλεσε η εύρεση του κατάλληλου εκθεσιακού χώρου. Όπως αντιλαμβάνεστε, είναι σημαντικό ο χώρος να συνάδει με το ύφος της έκθεσης, αλλά και να αναδεικνύει τα έργα. Γι’ αυτό το λόγο είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη που η έκθεση θα λάβει χώρα στο ιστορικό ξενοδοχείο των Σπετσών, το Poseidonion Grand Hotel. Πρόκειται για ένα τοπόσημο του νησιού με σπουδαία ιστορική κληρονομιά, απαράμιλλη αισθητική και ζεστή φιλοξενία.

Ποια είναι η σχέση σου με τις Σπέτσες;

Έρχομαι στο νησί από τα παιδικά μου χρόνια και πλέον το νιώθω σπίτι μου. Πάντα είχα στο μυαλό μου ότι ήθελα να έχω πιο ενεργό ρόλο στο νησί, και ήδη από πέρυσι είχα την ευκαιρία να δραστηριοποιηθώ πιο ενεργά με τα πολιτιστικά του νησιού. Για το 2021, με αφορμή τα 200 χρόνια από την επανάσταση, επιμελήθηκα την έκθεση Κι-νήματα. Για την έκθεση αυτή σχεδιάστηκαν 8 πρωτότυπες σημαίες από σημαντικές καλλιτέχνιδες, ορμώμενες από τη σημαία της Μπουμπουλίνας. Φέτος επικεντρώνομαι σε ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της ταυτότητας του νησιού, και δεν είναι άλλο από την ξυλοναυπηγική. Είναι ένα εγχείρημα το οποίο έχει διάφορα στάδια, με πρώτο την φωτογραφική έκθεση.

Ποια είναι η τωρινή σύνδεση των Σπετσιωτών με το επάγγελμα των καραβομαραγκών; Η ξυλοναυπηγική τέχνη έχει κληροδοτηθεί στη νέα γενιά;

Το νησί των Σπετσών από τον 17ο αιώνα μέχρι και σήμερα έχει συνδεθεί με τη ναυτική παράδοση. Από το 1821 και μετά τα καρνάγια λειτουργούν αδιάλειπτα, επομένως η ξυλοναυπηγική τέχνη έχει μεταδοθεί από γενιά σε γενιά. Σήμερα υπάρχουν 8 ενεργά καρνάγια και το καθένα έχει τη δική του ιστορική σημασία. Οι Σπέτσες, που ανέκαθεν υπήρξαν ένα από τα μεγαλύτερα ναυπηγικά κέντρα της Ελλάδας, παραμένουν και σήμερα ένα από τα λίγα μέρη στη χώρα μας όπου συνεχίζεται η παράδοση. Γι’ αυτό και γίνονται προσπάθειες από τους τωρινούς καραβομαραγκούς να μεταδώσουν αυτή την τέχνη στη νεότερη γενιά. Έτσι λοιπόν, μέσα από την ιστορική τους διαδρομή και τη σύγχρονή τους δράση, τα καρνάγια αναδεικνύονται σε υπαίθρια μουσεία των Σπετσών.

αρχείο Δημήτρη Παπαδήμου, Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

Πώς εκλαμβάνεται σήμερα η ξυλοναυπηγική ως κομμάτι της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των Σπετσών;

Η ξυλοναυπηγική τέχνη συνεχίζει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των Σπετσών. Αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς από τον τρόπο που οι σημερινοί καραβομαραγκοί εξακολουθούν να διατηρούν την παράδοση της ξυλοναυπηγικής. Αρκεί κάποιος να κάνει μια βόλτα στην περιοχή των καρνάγιων στο Παλιό λιμάνι και θα παρατηρήσει με πόσο ζήλο συντηρούν, αλλά και κατασκευάζουν νέα ξύλινα σκαριά, παρ’ όλες τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν. Είτε δεμένα στους μόλους, είτε στο στάδιο της κατασκευής, είναι εύκολο κάνεις να θαυμάσει τα σκαριά των Σπετσών.

Θα μπορούσες να μας ονοματίσεις μια αγαπημένη σου φωτογραφία από την έκθεση;

Όπως καταλαβαίνετε είναι δύσκολο να ονοματίσω μόνο μια φωτογραφία, καθώς η διαδικασία επιλογής ήταν πολύ δύσκολη. Παρ’ όλ’ αυτά υπάρχει μια εικόνα που είναι πολύ χαρακτηριστική και την ξεχωρίζω. Ένας καραβομαραγκός βάφει το καΐκι του, ενώ δίπλα του τον παρακολουθούν δυο μικρά παιδιά. Μια καθημερινή στιγμή, η οποία κρύβει πολύ μεράκι και ανάμεικτα συναισθήματα!

Διάρκεια έκθεσης: 03.09.2022 – 27.09.2022
Τοποθεσία έκθεσης: Poseidonion Grand Hotel, Σπέτσες
Εγκαίνια: Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου 20:00, 2022

Επιμελήτρια: Κατερίνα Νικολάου
Καλλιτεχνικός Σύμβουλος: Λάμπρος Παπανικολάτος
Με την υποστήριξη του Δήμου Σπετσών, Soutzoglou Carpets, Poseidonion Grand Hotel