Μεγάλη Τεσσαρακοστή (aka Σαρακοστή)
ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Η μεγαλύτερη σε σημαντικότητα νηστεία της ορθόδοξης εκκλησίας. Παλαιότερα διαρκούσε όντως 40 ημέρες. Αργότερα, προστέθηκε στη σαρακοστή και η μεγάλη εβδομάδα κι έτσι διαρκεί πλέον 48 ημέρες. Ξεκινάει, λοιπόν, την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το βράδυ του μεγάλου Σαββάτου, μετά την ανάσταση. Ανεξάρτητα από την πίστη του καθενός και από το κατά πόσο ακολουθεί το θρησκευτικό κομμάτι της σαρακοστής, η περίοδος αυτή είναι γεμάτη με έθιμα που ελάχιστους αφήνουν ασυγκίνητους και αμέτοχους.
Τα έθιμα κρύβουν μέσα τους στοιχεία για την ίδια τη ζωή, τις αντιθέσεις της και τις μεταβάσεις της. Όλα στη ζωή είναι συνέχειες, διαδοχές. Ακόμη κι αν κάποιος δεν είναι θρήσκος, έχει σημασία να μελετάει την αλληλουχία αυτών των πραγμάτων, γιατί πάντα φανερώνουν κάτι που βοηθάει τη σκέψη.
Πίνακας: Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας “Χαρταετοί στην Ακρόπολη”
Η Σαρακοστή έρχεται μετά από τις Απόκριες — περίοδο ξεφαντώματος που το σώμα και το πνεύμα αφήνονται ελεύθερα να εκφραστούν, ακόμη και μέσα από ακραίες συμπεριφορές. Η Σαρακοστή, ως περίοδος αποχής, μέσω της νηστείας κατά βάση, μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία περίοδος αναδίπλωσης και ηρεμίας μέχρι το επόμενο ξεφάντωμα, της φύσης αυτή τη φορά, την Άνοιξη. Δεν έχει μεγάλη σημασία το αν θα ακολουθήσει κανείς τη νηστεία. Η σημαντικότητα βρίσκεται στη φιλοσοφία πίσω από τις καταστάσεις και η σκέψη πάνω σε αυτά είναι αυτή που τελικά παράγει ουσία.
ΤΟ ΤΡΙΚΥΚΛΟ
25 χρόνια παρόντες
Στο Τρίκυκλο διατηρούμε την επαφή με τη γεύση, την τέχνη, τη μουσική και φυσικά τους φίλους καθ’ όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής. Αυτό είναι άλλωστε και το μότο του μαγαζιού. Γευόμαστε γαρίδες σχάρας, χταπόδι ξυδάτο ή σχάρας και μύδια σαγανάκι βουτηγμένα σε σάλτσα ντομάτας. Συνοδεύουμε τα μοσχομυριστά θαλασσινά μας με λαχανικά σχάρας, ντοματοκεφτέδες και μελιτζανοσαλάτα, ενώ το κέφι ανεβαίνει με κρασάκι από εξαιρετικούς ασκούς και αποστάγματα από όλη την Ελλάδα. Η παρέα μαζεύεται στο Τρίκυκλο για να φάει και να διασκεδάσει με έντεχνα και παλιά λαϊκά ακούσματα, ενώ κάθε Σάββατο απολαμβάνει το ζωντανό πρόγραμμα.
Πυθέου 34-Θ.Γεωμέτρου 1 Νέος Κόσμος
τ.: 210 92 32 384
fb: Το Τρίκυκλο-To Trikyklo
ig: totrikyklo
www.totrikyklo.gr
TO ΑΥΓΟ ΤΟΥ ΚΟΚΚΟΡΑ
καλωσορίζει τη Σαρακοστή
Σε ένα ιστορικό κτίριο του 1933, στο Μεταξουργείο, στεγάζεται το νοστιμότερο «Αυγό του Κόκκορα». Από τις 12 το μεσημέρι μέχρι και τη 1 το βράδυ, η κουζίνα παίρνει φωτιά και η γειτονιά μοσχοβολά γευστικά αρώματα. Θαλασσινά φτιαγμένα με μεράκι, όπως τσιπούρα σχάρας και μπακαλιάρος σκορδαλιά, συνοδεύουν την περιβόητη σαλάτα Αυγό του Κόκκορα. Το πολύχρωμο ριζότο με γαρίδες έρχεται στο τραπέζι μας, αφού μας άνοιξε η όρεξη με τη μαραθόπιτα. Και η φετινή Σαρακοστή θα μας βρει με κέφι σε έναν γευστικό περίπλου ‒πού αλλού;‒ στην αυλή του «Αυγού του Κόκκορα»!
Μυλλέρου 25, Μεταξουργείο | Τ.: 217 70 50 103
fb: Το Αυγό Του Κόκκορα Μεταξουργείο | www.toavgotoukokkora.gr
ΡΟΖΑΛΙΑ
Χρόνια παράδοσης και στα σαρακοστιανά
Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, η Ροζαλία στρώνει για εμάς το σαρακοστιανό τραπέζι και μας περιμένει να το απολαύσουμε με οικογένεια και φίλους. Καλαμάρι τηγανιτό και ψητό, γαρίδες και ένα σωρό ακόμη αγαπημένα θαλασσινά. Μεγάλη ποικιλία από λαδερά, με τους γίγαντες στο φούρνο, τα ρεβύθια με γλυκά χόρτα και τις σουπιές με σπανάκι να κατέχουν εξέχουσα θέση λόγω των ημερών. Οι νηστίσιμοι μεζέδες δεν θα μπορούσαν να λείπουν από τον κατάλογο· ο χειροποίητος λευκός ταραμάς και η ζεστή φάβα από το Φενεό είναι αυτά που αξίζει σίγουρα να δοκιμάσετε. Η Ροζαλία φροντίζει όχι μόνο για όσους θελήσουν να ξεπορτίσουν τις μέρες αυτές, αλλά και για όσους επιθυμούν να παραμείνουν εντός των τειχών, φέρνοντας όλες τις νηστίσιμες γεύσεις στο σπίτι μας.
Ήταν δίκαιο και έγινε πράξη:
Σαράντα μέρες Λαγάνα! Στη Ροζαλία θα βρεις, καθ’ όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής, παραδοσιακή, νόστιμη και καλοψημένη λαγάνα.
Βαλτετσίου 59, Αθήνα
Τ.: 210 380 2725
Site: www.rozalia.gr
Fb: Ροζαλια
ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ
Η κυρά-Σαρακοστή
Ένα έθιμο το οποίο συναντάται στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, προφανώς με παραλλαγές από τόπο σε τόπο. Πρόκειται για ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο, με το οποίο μετρούσαν τις εβδομάδες μέχρι τη λήξη της Σαρακοστής. Τα χρόνια που τα ημερολόγια δεν ήταν τόσο διαδεδομένα, η κυρά-Σαρακοστή επιτελούσε το έργο αυτό, με χέρια σταυρωμένα σαν να προσεύχεται, χωρίς στόμα λόγω της νηστείας και με 7 πόδια, ένα για κάθε βδομάδα, από τις Απόκριες μέχρι το Πάσχα. Κάθε Σάββατο που περνούσε, έκοβαν και ένα πόδι, μέχρι να κοπεί και το τελευταίο το μεγάλο Σάββατο. Αυτό το ύστατο πόδι, σε κάποια μέρη το έβαζαν μέσα στο ψωμί της Ανάστασης και σε άλλα μέρη μέσα σε ξερά σύκα και όποιος το τύχαινε του έφερνε καλοτυχία. Η ίδια η κυρά-Σαρακοστή, αλλού φτιαχνόταν από χαρτί, αλλού από ζυμάρι με αλεύρι, αλάτι και νερό και αλλού ήταν μία υφασμάτινη κούκλα γεμισμένη με πούπουλα.
Η κυρά-Σαρακοστή ήταν τόσο διάσημη που είχε και το δικό της ποίημα
Την Κυρά Σαρακοστή
που είναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν
με αλεύρι και νερό.
Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι της σταυρό
και το στόμα της ξεχνούσαν
γιατί νήστευε καιρό.
Και μετρούσαν τις ημέρες με τα πόδια της τα εφτά
κόβαν ένα τη βδομάδα, μέχρι να ‘ρθει η Πασχαλιά!!!
Από την Ελλάδα στον Πόντο
Στον Πόντο, είχαν έναν άλλον τρόπο να μετράνε τις εβδομάδες της σαρακοστής· τον κουκουρά. Έπαιρναν μία μεγάλη πατάτα ή ένα κρεμμύδι και κάρφωναν πάνω του 7 φτερά από κότα ή κόκορα. Τα έξι φτερά ήταν σκούρα και αυτό που συμβόλιζε τη Μεγάλη Εβδομάδα ήταν λευκό. Ένα-ένα βγαίνανε τα φτερά του κουκουρά, μέχρι να λήξει η σαρακοστή.
Ο κούκουρας εκτός από αυτοσχέδιο ημερολόγιο, ήτανε και ο φόβος και ο τρόμος των παιδιών. Οι μανάδες τον κρεμούσαν χαράματα της Καθαράς Δευτέρας από το ταβάνι για να μη γίνει αντιληπτή η διαδικασία από τα παιδιά του σπιτιού. Έτσι, τον βλέπανε ήδη κρεμασμένο το πρωί, όταν ξυπνούσαν, και αν τολμούσαν να ζητήσουν να φάνε κάποιο από τα απαγορευμένα λόγω νηστείας φαγητά, τα εκφόβιζαν λέγοντάς τους ότι θα τα φάει ο κουκουράς. Ίσως λίγο αντιπαιδαγωγικό, αλλά τουλάχιστον ευφάνταστο. Το πιο σημαντικό εδώ είναι ότι αν είσαι παιδί, πραγματικά πιστεύεις ότι θα μπορούσες να φαγωθείς από μία πατάτα με 7 φτερά. Μαγεία!
ΜΙ ΛΑ ΡΕ
Η σαρακοστή ταιριάζει στο Μι Λα Ρε
Ένα τέτοιο μαγαζάκι γειτονιάς είναι αυτό που μας σκεφτόμαστε να τρώμε τους νηστίσιμους μεζέδες, μαζί με ουζάκι και τσίπουρο. Καλαμαράκια, γαρίδες, χταποδάκι, παντζάρια, ταμπουλέ και πάσης φύσεως σαρακοστιανά μεζεδάκια, σε ένα τραπέζι με καλή παρέα. Πιάτα ημέρας με εκλεκτά παραδοσιακά εδέσματα: γίγαντες, ρεβύθια φούρνου, σουπιές με σπανάκι. Την Καθαρά Δευτέρα σας περιμένουν από νωρίς το μεσημέρι για λαγάνα και βουτιές στον χειροποίητο λευκό ταραμά και τη σκορδαλιά με το καρυδάκι της.
Ευελπίδων 87, Κυψέλη // Τ.: 210 82 39 379
Fb: ΜΙ ΛΑ ΡΕ // IG: @milare_meze
ATITAMOΣ
Όλες τις εποχές χρειαζόμαστε τις γεύσεις του «Ατίταμου»
Γεύσεις αυθεντικές και πλούσιες, πρώτης ποιότητας υλικά, μεράκι και αγάπη για το καλό φαγητό ανακατεύονται στα μαγειρικά σκεύη του Ατίταμου και φέρνουν στο πιάτο σου τα πιο νόστιμα πιάτα, σαρακοστιανά και μη! Παραδοσιακό μεζεδοπωλείο που έχει κερδίσει τις καρδιές μας, τόσο με τις επιλογές φαγητού όσο και με το κλίμα. Ο Ατίταμος είναι δίπλα μας μεσημέρια και βράδια, για τραπέζια με φίλους ή για γεύματα ανάμεσα στο τρέξιμο της καθημερινότητας. Αν αποφασίσετε να νηστέψετε, οι άνθρωποι του Ατίταμου ξέρουν πώς να νοστιμεύουν το κάθε πιάτο, δημιουργώντας συνταγές που θυμίζουν το οικογενειακό τραπέζι.
Kαποδιστρίου 2, Αθήνα | Τ.: 210 33 00 864
fb: Ατίταμος ig: atitamos
ΤΟ ΟΥΖΕΡΙ ΤΟΥ ΛΑΚΗ
Φρέσκες θαλασσινές γεύσεις στην πλατεία Βικτωρίας
«Το Ουζερί του Λάκη» έχει κερδίσει τις καρδιές μας, αφού οι γεύσεις του μυρίζουν θάλασσα! Από τη δεκαετία του ‘80 σερβίρει τις πιο νόστιμες, παραδοσιακές, αλλά και ιδιαίτερες συνταγές, με βάση το ψάρι. Τώρα που η Σαρακοστή έρχεται, με βήμα ταχύ, να δώσει μια νέα νότα στις διατροφικές μας συνήθειες, στο «Ουζερί του Λάκη» βρίσκουμε ολόφρεσκιες θαλασσινές προτάσεις, από ψητές και τηγανητές συνταγές, τη φημισμένη κακκαβιά, ενώ τα μαγειρευτά είναι ιδιαιτερώς γευστικά, με τις μπάμιες με καλαμάρι μαγειρευτό, τη σουπιά κοκκινιστή με γλυκό τραχανά, το θράψαλο με ρύζι κ.α. να κλέβουν την παράσταση. Πέρα από τα αγαπημένα κλασικά και όσα αναγράφονται στο μενού, αγαπημένη μας συνήθεια είναι να ρωτάμε και για τα πιάτα ημέρας, ανάλογα με το φρέσκο ψάρι που βρίσκουν η Άννα και ο Γιώργος στην αγορά.
Extra tip: Μια νέα βιτρίνα κοσμεί το μαγαζί, που αποτελείται από 145 ετικέτες αποσταγμάτων που τα προμηθεύονται από μικρούς παραγωγούς. Ούζο, τσίπουρο και ρακί από όλη την Ελλάδα μπορούν να απογειώσουν τις γεύσεις μας.
Ελπίδος 16, Πεζόδρομος Πλ. Βικτωρίας
Τ.: 210 82 13 776 // Fb: Το Ουζερί του Λάκη
Ig: @ouzeri_tou_laki
KOYΛΟΥΜΑ
Τα κούλουμα είναι ο υπαίθριος εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας, η οποία από τους λαογράφους θεωρείται ο επίλογος των βάκχικων εορτών της Αποκριάς. Σε ορισμένες περιοχές σήμερα «καθαρίζουν» ό,τι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς, ενώ σε άλλες καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για το πώς καθιερώθηκαν, αλλά και την προέλευση του ονόματος. Το μόνο σίγουρο, όμως, είναι ότι δύο πράγματα χρειάζονται για να τα γιορτάσουμε και να νιώσουμε πάλι εκείνη τη λαχτάρα που είχαμε παιδιά για το αν θα πετάξει ο χαρταετός και αν θα προλάβουμε την ξεροψημένη άκρη της λαγάνας…
Πίνακας: Σπύρος Βασιλείου “Χαρταετοί”
Χαρταετός
Οι χαρταετοί είναι μαγικές κατασκευές. Η ιστορία τους χάνεται πίσω στα χρόνια και στους ουρανούς της ανατολικής Ασίας και της Κίνας· με αυτούς έδιωχναν τα κακά πνεύματα. Φτιαγμένοι από ένα σωρό υλικά, σχήματα, χρώματα, συνδέουν τη γη με τον ουρανό, φτάνουν εκεί που εμείς δεν μπορούμε, μας δίνουν για λίγο τις δυνάμεις των πουλιών ή κάποιων παράξενων πλασμάτων που ξέρουν τα μυστικά του αέρα και σίγουρα έχουν πλουμιστές ουρές! Για τα ελληνικά κούλουμα, ο χαρταετός κατασκευαζόταν πάντα από τα ίδια τα παιδιά, με ή χωρίς τη βοήθεια των δικών τους, με απλά υλικά, όπως χαρτί, καλάμι ή λεπτό πηχάκι, σπάγγο και εφημερίδες και με περισσεύματα από τις αποκριάτικες κορδέλες. Το πέταγμα του χαρταετού την Καθαρά Δευτέρα συμβολίζει το πέταγμα της κάθε έγνοιας του χειμώνα και την ανύψωση της ψυχής. Άνοιξη σου ερχόμαστε!
Για να πετάξει ο χαρταετός θέλει αεράκι και μεγάλη προσοχή:
στα ζύγια της καλούμπας
στα ζύγια της ουράς
στο μέγεθος της ουράς
Ο χαρταετός μας θυμίζει
Αμόλα καλούμπα: άσε τα πράγματα να συμβούν και μην προσπαθείς να ελέγχεις τα πάντα. Άσε που είναι αδύνατο. Let things flow και αν σκαλώσει ο χαρταετός στο σύρμα, φτιάξε έναν καινούριο.
Πικ-νικ σε λόφους και αλσάκια
Λέγεται ότι οι Αθηναίοι, ήδη πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γιόρταζαν τα κούλουμα στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου. Καθισμένοι σε βράχους και βραχάκια, έπιναν και έτρωγαν τους μεζέδες των ημερών, από το μεσημέρι μέχρι και τη δύση του ηλίου. Πλανόδιοι μουσικοί, λατέρνες, δημοτικοί και λαϊκοί χοροί, συμπλήρωναν τη γιορτινή ατμόσφαιρα. Συναθροίσεις επίσης γινόντουσαν στην περιοχή γύρω από τις στήλες του Ολυμπίου Διός, όπου έστρωναν κιλίμια και κουβέρτες, άπλωναν τα φαγώσιμα και τα μουσικά όργανα δίνανε τον ρυθμό. Τις προηγούμενες μέρες, οι ντελάληδες προμήνυαν το χαρμόσυνο γεγονός, φωνάζοντας: «Μασκαράδες και πολίται, στις Κολόνες να βρεθείτε».
Στις μέρες μας τα βασικά δεν έχουν αλλάξει. Για να πετύχει το πικ-νικ χρειάζεται πρώτα απ’ όλα καλή παρέα. Χρειάζεται και καλό καιρό, αλλά και το αεράκι για τον χαρταετό μας, ένα τραπεζομάντηλο και τα βασικά φαγητά της μέρας αυτής: λαγάνα, χαλβά, ταραμοσαλάτα, ελιές, τουρσί, ντολμαδάκια γιαλαντζί και, φυσικά, φασολάδα. Εντάξει, πιες και κρασί, δεν θα πάθεις τίποτα.
Πίνακας: Σπύρος Βασιλείου “Το τραπέζι της καθαράς Δευτέρας
ΨΑΡΙ ΜΕΖΕ
…στην αγαπημένη μας αυλή
Η κουζίνα της «Αυλής Μεζέ» έβαλε πλώρη και για τον κόσμο των θαλασσών· το «Ψάρι Μεζέ» είναι αυτό που μας μαγειρεύει πλέον. Αποκλειστικά ψαράκια και θαλασσινά, με την ίδια ποιότητα και φροντίδα που η οικογενειακή αυτή επιχείρηση έχει αποδείξει ότι εργάζεται χρόνια τώρα. Η Καθαρά Δευτέρα, αλλά και όλη η περίοδος της Σαρακοστής, μας βρίσκει στην αυλή για γαριδοπιτάκια με χειροποίητο φύλλο, γαριδάκι Σημιακό, χειροποίητο λευκό ταραμά και φυσικά τα ντολμαδάκια γιαλαντζί με συνταγή που έρχεται από τα παλιά και με την κατσαρόλα να ανοίγει μετά από 24 ώρες. Κοπιάστε!
Ανθέων 37-39, Αθήνα | Τ.: 210 25 86 424
fb: Ψάρι Μεζέ | ig: psari.meze
ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΜΠΑΡΜΠΑ
Σκυριανές θαλασσινές γεύσεις
Οι ιστορίες του μπάρμπα ξεκίνησαν το ταξίδι τους από τη Σκύρο, από ένα σπίτι δίπλα στο κύμα. Ερχόμενες στην Αθήνα, έμαθαν στην πόλη τη γευστική υπεροχή του φρέσκου ψαριού και θαλασσινού από το αιγαιοπελαγίτικο νησί. Έτσι, στο Ηράκλειο, υπάρχουν όλες οι νοστιμιές του σεφ που βασίζονται στη θάλασσα. Εκτός από τα κλασικά πιάτα, βρίσκουμε μαγειρευτά με ψάρια, μαλάκια και φρέσκα όστρακα, ζυμαρικά, ενώ το κοκκινιστό χταπόδι με πληγούρι και πάπρικα καπνιστή έχει δημιουργήσει τη δική του φήμη ανάμεσα στους απανταχού ψαροφαγάδες. Τώρα που η Σαρακοστή έρχεται κάπως καλοκαιρινή, η ταράτσα είναι ειδυλλιακό μέρος για να γευματίσουμε, ενώ αν μας βρουν τα κρύα, το τζάκι στη σάλα γίνεται ανάρπαστο.
Πεύκων 3, Νέο Ηράκλειο (πρώτος όροφος) | Τ.: 210 28 37 223
fb: Οι ιστορίες του Μπάρμπα – Αθήνα
ΠΛΑΤΕΙΑ ΟΙΝΟΜΑΓΕΙΡΕΙΟ
Στρώνει σαρακοστιανό τραπέζι και μας προσκαλεί
Κλασικό στέκι της πόλης, πάνω στην πιο όμορφη πλατεία των Πετραλώνων. Μεζέδες, αποστάγματα, καλή παρέα, πολλά χαμόγελα, νοσταλγικές μουσικές, συνθέτουν ένα σκηνικό του οποίου θέλεις να αποτελείς μέρος. Τώρα που έρχεται η Σαρακοστή και ανοίγει ο καιρός, η «Πλατεία» ανθίζει. Τα τραπεζάκια γεμίζουν ακόμη περισσότερο, ενώ ο κύριος Χρήστος δημιουργεί τα πιο όμορφα πιάτα, με φρέσκα εποχικά υλικά που βρίσκει στην αγορά. Ιδανικές επιλογές είναι τα χόρτα τσιγαριαστά και όλες οι χειροποίητες σαλάτες και αλοιφές της «Πλατείας», τα ντολμαδάκια γιαλατζί και η ρεβυθάδα, ενώ τη γεύση μας τρελαίνουν το κριθαρώτο με γαρίδες και το χταποδάκι με φάβα. Σε κάθε περίπτωση, επιβάλλεται να ρωτήσουμε και για τα πιάτα ημέρας που βγαίνουν από την ακοίμητη κουζίνα.
Extra Tip: Οι πολύ λογικές τιμές, οι ξεχωριστές γεύσεις και το καλό κρασί του συγκεκριμένου μαγαζιού το τοποθετούν διαχρονικά ψηλά στη λίστα των προτιμήσεών μας.
Δεινοχάρους 3, Άνω Πετράλωνα | T.: 210 34 20 705
fb: Οινομαγειρειο η πλατεια