Μικρά μυστικά καλής ψυχικής υγείας: Πώς αλλάζουμε;

Η νέα χρονιά ξεκινά με στόχους και σχέδια για αλλαγές… που συχνά καταλήγουν στο ράφι. Τι είναι όμως αυτό που κάνει τόσο «δύσκολη» την αλλαγή και πώς είναι εφικτό να διαφοροποιηθούμε απ’ τα μοτίβα και τους τρόπους που πλέον δεν μας εξυπηρετούν;

Συχνά η διάθεση για αλλαγή εμπεριέχει μια σύγκριση ανάμεσα σ’ αυτό που είμαι και αυτό που «θα έπρεπε» ή «θα ήθελα» να είμαι. Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να συγκρινόμαστε με τους άλλους: επιθυμούμε να γίνουμε πιο δυνατοί, λιγότερο ευαίσθητοι ή λιγότερο αγχώδεις. Χωρίζουμε, λοιπόν, τον εαυτό μας σε αυτό που είμαστε –και που κατ’ αυτό τον τρόπο απορρίπτουμε– και αυτό που θα θέλαμε ή θα έπρεπε να γίνουμε (έναν «ιδανικό εαυτό»). Ξεκινάμε έτσι έναν εσωτερικό πόλεμο, φθειρόμαστε και στην πορεία απομακρυνόμαστε από οποιαδήποτε ουσιαστική αλλαγή και ξαναγυρνάμε στα γνώριμα. Αυτό, γιατί κάθε φορά που πασχίζουμε να γίνουμε κάποιος ή κάτι άλλο, ουσιαστικά εγκαταλείπουμε τον εαυτό μας.

Συμβαίνει λοιπόν το εξής παράδοξο: όσο περισσότερο προσπαθούμε να γίνουμε κάτι διαφορετικό από αυτό που είμαστε, τόσο παραμένουμε ίδιοι. Αντιθέτως, όταν αποδεχόμαστε πλήρως –με επίγνωση και συμπόνια– αυτό που είμαστε εδώ και τώρα, τότε μπορούμε πραγματικά να αλλάξουμε.

Η αλλαγή είναι, λοιπόν, μια παράδοξη έννοια: προκειμένου να αλλάξω, πρέπει πρώτα να έρθω σε επαφή με το πώς είμαι, πώς σκέφτομαι, πώς αισθάνομαι και δρω στο παρόν. Χρειάζεται δηλαδή να αποκτήσω επίγνωση.

Η επίγνωση πηγαίνει χέρι-χέρι με την αποδοχή του εαυτού και την ανάπτυξη αυτο-συμπόνιας. Η αποδοχή δεν είναι μια παθητική στάση και δεν εμπεριέχει τη σύγκριση με άλλους ή την αυτολύπηση. Το να με αποδέχομαι δεν σημαίνει ότι δεν βλέπω τους περιορισμούς και τα ελαττώματά μου. Σημαίνει ότι δεν βλέπω μόνο αυτά. Οι ποιότητες αυτές έχουν να κάνουν με τη δυνατότητα του ατόμου να αυτο-υποστηρίζεται: να έχει δηλαδή γερές βάσεις (ground).

Όσο πιο γερές είναι οι βάσεις μας, τόσο περισσότερη διαθέσιμη ενέργεια έχουμε για να προχωρήσουμε σε αλλαγές. Το μόνο πράγμα στο οποίο είναι γόνιμο να επενδύσουμε την ενέργειά μας είναι το να αποδεχτούμε αυτό που είναι. Η αλλαγή συμβαίνει, όταν εγκαταλείπουμε την προσπάθεια να την πετύχουμε και απλά της επιτρέπουμε να υπάρξει.

Κωνσταντίνα Μπασκουρέλου
(ΜΑ. Κλινικής – Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt www.therapyspot.gr)