04/03/2022

Ο Γύρος της πόλης

Αν δεν το κατάλαβες, μιλάμε για πιτόγυρα,
σουβλάκια, τυλιχτά τέλος πάντων!

Αν κάτι θα υπάρχει πάντα σε αυτήν την πόλη, είναι ο γύρος, η πίτα, το σουβλάκι, αν θέλουμε να μιλήσουμε πιο γενικά! Το εθνικό μας street food, που φαίνεται να υπάρχει από πάντα. Για τους ντόπιους αποτελεί κανονικό γεύμα, αφού δε συγχέεται με την κακώς εννοούμενη έννοια του fast food, ενώ για τους τουρίστες αποτελεί μοναδικό έδεσμα.

Ένας γύρος στην ιστορία

Κάνοντας ένα… γύρο στα στενά της πόλης, βρίσκουμε πολλές μικρές ή μεγαλύτερες γωνιές με αυθεντικό παραδοσιακό ή εξελιγμένο «γκουρμεδιάρικο» σουβλάκι. Τυλιχτό ή μερίδα, καλαμάκι ή γύρος, με σως ή με τζατζίκι, οι επιλογές ποικίλλουν και δημιουργούν ένα street food που σε χορταίνει και αποτελεί γευστική εγγύηση. Σαν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας, για μεσημέρι ή για βράδυ, το σουβλάκι είναι πλέον ο βασιλιάς της γεύσης, ακόμη κι αν δεν θέλεις να πάρεις κάτι στο χέρι, αλλά να δοκιμάσεις μια χορταστική μερίδα σε τραπεζοκαθίσματα.

Πώς έφτασε, λοιπόν, να γίνει το εθνικό μας φαγητό και πρώτη μας επιλογή για παραγγελία; Η ιστορία του ξεκινά από την αρχαιότητα. Στην Ιλιάδα, ο Αχιλλέας φαίνεται να ψήνει κομμάτια κρέατος σε φωτιά μαζί με ψωμί, όχι κάτι πολύ διαφορετικό δηλαδή από σήμερα, που πολλές φορές παίρνουμε ένα καλαμάκι με πίτα ή ψωμί στη βόλτα ή στο ταξίδι. Αναφορές στο σουβλάκι βρίσκουμε και σε έργα του Αριστοφάνη και του Ξενοφώντα, ενώ σε ρωμαϊκά αρχεία του 1ου αι. μ.Χ. γίνεται αναφορά σε σουβλάκι από εντόσθια, ενώ αρκετά αργότερα στην Κωνσταντινούπολη μικροπωλητές πουλούσαν στους δρόμους κάτι σαν το γνωστό μας σουβλάκι με πίτα. Αυτή η παράδοση εμφανίστηκε ξανά στα στενά της Αθήνας το 1924, με το πρώτο σουβλακοπωλείο του Ισάκ Μερακλίδη στη Νίκαια. Στη συνέχεια, άνοιξε ένα δεύτερο μαγαζί στην πλατεία Μοναστηρακίου, με τον Μπαϊρακτάρη να αναλαμβάνει έπειτα τα ηνία στον γύρο. Λέγεται ότι το πρώτο ντονέρ από κιμά έκανε την εμφάνισή του στην Αθήνα το 1962, μέχρι που η Δικτατορία των Συνταγματαρχών επέβαλε το χοιρινό, αλλάζοντας διά νόμου τη γεύση του σουβλακίου.

Στη δεκαετία του 1940 το σουβλάκι αρχίζει να διαδίδεται σε προσφυγικές γειτονιές, ενώ στον Πειραιά ένας Κωνσταντινουπολίτης έφτιαξε το 1950 το πρώτο τυλιχτό σουβλάκι, αρχικά με κεμπάπ, το οποίο εκτός από το κρέας περιλάμβανε ντομάτα, κρεμμύδι και μαϊντανό. H πίτα επικράτησε το 1952, όταν οι αδερφοί Αντώνης και Κυριάκος Παπαδόπουλος άρχισαν την παραγωγή πίτας σε ξυλόφουρνο και την μετέφεραν σε σουβλατζίδικα σε όλη την πόλη.

Σήμερα, βρίσκουμε άπειρες παραλλαγές και ιδιαίτερα υλικά, που έφεραν τη γαστρονομική επανάσταση και στο σουβλάκι. Από κοτόπουλο και κοτομπέικον, μέχρι μπιφτέκι, λουκάνικο, κοτομπουκιές και προβατίνα, ενώ πιο ιδιαίτερες γεύσεις με βουβαλίσιο κρέας ή ψαρικό κάνουν την εμφάνισή τους στους δρόμους της πόλης και δίνουν τη δική τους νοστιμιά στην εξέλιξη της πίτας.

ΛΕΞΙΚΟΝ

Διπλόπιτο: Όταν τα υλικά της αρεσκείας μας τυλίγονται όχι σε μία, αλλά σε δύο πίτες.
Αλάδωτο: Όταν στο πιτόγυρο δεν θέλουμε λάδι, το ζητάμε έτσι.
Δίκανο: Το ανάποδο του διπλόπιτου· δύο καλαμάκια, σε μία πίτα.
Οικολογικό: Χωρίς κρέας, με άλλα υλικά όπως ψητά λαχανικά, τζατζίκι, σως ή πατάτες
Σκεπαστή: Μία πίτα για βάση, κρέας και υλικά της αρεσκείας μας και μία πίτα που σκεπάζει το μείγμα.
Φεγγαρόπιτα: Η σκεπαστή κομμένη σαν… μισοφέγγαρο.

Πιάτσα Καλαμάκι

Ο Γιάννης Σάββας έφτιαξε την «Πιάτσα» της πόλης!

Νέα Σμύρνη: 2ας Μαΐου 34, T.: 210 93 43 023,
Χαλάνδρι: Ηρακλείου 2, T.: 210 68 01 555
Κυψέλη: Φ. Νέγρη 17, T.: 210 86 12 195
Ηλιούπολη: Πλατεία Εθν. Αντιστάσεως 10-12, T.: 210 99 43 049
Πειραιάς: Ακτή Μουτσοπούλου 23 Πασαλιμάνι, T.: 210 41 22 111
Αιγάλεω: Δημαρχείου 22 Πλατεία Εσταυρωμένου, Coming Soon