Τα πολλά πρόσωπα του πολέμου

Η πιο γνωστός ορισμός του πολέμου, του μεγάλου θεωρητικού Καρλ φον Κλαούζεβιτς, είναι «o πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα».

Γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς, Συντονιστής geoeurope.org

Ο πόλεμος έχει μια διαρκή φύση που καταδεικνύει τέσσερις συνέχειες: μια πολιτική διάσταση, μια ανθρώπινη διάσταση, την ύπαρξη αβεβαιότητας και μια σύγκρουση βουλήσεων. Ο Κλαούζεβιτς παρατήρησε ότι όλοι οι πόλεμοι περιλαμβάνουν πάθος, συχνά βασισμένο στα εχθρικά αισθήματα των ανθρώπων. διαφορετικά, τα κράτη θα απέφευγαν εντελώς τον πόλεμο, συγκρίνοντας απλώς τις σχετικές δυνάμεις τους σε «ένα είδος πολέμου με άλγεβρα». Τόνισε την αβεβαιότητα των πολέμων, δηλώνοντας ότι ο πόλεμος συχνά «[μοιάζει] με ένα παιχνίδι με τραπουλόχαρτα». Τελικά, ο πόλεμος είναι πάντα ένα θέμα πολιτικής, καθώς «ο πολιτικός στόχος… θα καθορίζει τόσο τον στρατιωτικό στόχο… όσο και την προσπάθεια που χρειάζεται». Ενώ αυτές οι συνέχειες είναι παρούσες σε όλους τους πολέμους, κάθε πόλεμος υπάρχει μέσα σε κοινωνικά, πολιτικά και ιστορικά πλαίσια, δίνοντάς του ένα μεγάλο μέρος του μοναδικού του χαρακτήρα.

Εκτός από τους γνωστούς Παγκόσμιους Πολέμους, το Βιετνάμ, το Αφγανιστάν και πολλούς άλλους, υπάρχουν και πόλεμοι λιγότερο γνωστοί. Από συμβολικοί έως αστείοι και αξιοθρήνητοι.

Ο πόλεμος των Εμού

Έγινε μεταξύ του Αυστραλιανού στρατού και των γιγαντόσωμων πτηνών Εμού, που κατέστρεφαν την αγροτική παραγωγή, το 1932. Νικητές τα Εμού. Επιχειρήσεις έγιναν και το 1934, 1943 και 1948. Τελικά κατάφεραν να τα περιορίσουν.

Ο πόλεμος Λιχάρ-Γαλλίας

Στις 14 Οκτωβρίου 1883, το Λιχάρ, ένα χωριό της Ισπανίας, κήρυξε τον πόλεμο στη Γαλλία επειδή «Ο βασιλιάς μας Αλφόνσο, όταν περνούσε από το Παρίσι στις 29 Σεπτεμβρίου, λιθοβολήθηκε και προσβλήθηκε με τον πιο άνανδρο τρόπο από τις άθλιες ορδές του γαλλικού έθνους». Καμία μάχη δεν έγινε ποτέ. Το 1983, το Λιχάρ κήρυξε ειρήνη.

Ο πόλεμος του δρύινου κουβά

Τον 14ο αιώνα στην Ιταλία υπήρχαν δύο κύρια στρατόπεδα, αυτό των Γιβελίνων που υποστήριζαν την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους και αυτό των Γουέλφων που υποστήριζαν τον Πάπα. Η πόλη της Μόντενα ανήκε στο αυτοκρατορικό στρατόπεδο, ενώ η πόλη της Μπολόνια στο παπικό.

Το 1325, μια ομάδα στρατιωτών από τη Μόντενα όρμησε στην Μπολόνια και έκλεψε έναν δρύινο κουβά. Μεγάλη προσβολή. Η Μπολόνια, θέλοντας να διασφαλίσει την τιμή της, κήρυξε πόλεμο στη Μόντενα, με τη σύρραξη να κρατά 12 ολόκληρα χρόνια –με 2.000 νεκρούς– στη διάρκεια των οποίων η Μπολόνια δεν μπόρεσε να ανακτήσει τον κουβά, που φυλάσσεται μέχρι σήμερα στο καμπαναριό του καθεδρικού της Μόντενα.

Ο πόλεμος για το αυτί του Τζένκινς

Ο Ρόμπερτ Τζένκινς ήταν ένας Βρετανός καπετάνιος του οποίου το αυτί κόπηκε από την ισπανική ακτοφυλακή, που επιβιβάστηκε και ερεύνησε το πλοίο του «Ρεβέκκα», το 1731.

Όταν ο Τζένκινς επέστρεψε στην Αγγλία, με το αυτί του διατηρημένο σε ένα μπουκάλι, είχε τρομερή επίδραση στη χώρα. Το αυτί του Τζένκινς διέγειρε τη φαντασία της χώρας και η δύναμη αυτού του συρρικνωμένου αντικειμένου ήταν τεράστια, αφού έγινε σύμβολο της αγγλικής υπερηφάνειας.

Το 1738 ο Τζένκινς έδωσε κατάθεση ενώπιον του Κοινοβουλίου, η οποία μαζί με άλλες υποθέσεις, στοιχειοθέτησαν το casus belli με την Ισπανία. Ο πόλεμος διήρκεσε από το 1739 μέχρι το 1748. Δεκάδες χιλιάδες νεκροί και τραυματίες, με κερδισμένους τους Ισπανούς.

Ο πόλεμος της πάστας

Πόλεμος που προέκυψε από τον ισχυρισμό ενός Γάλλου ζαχαροπλάστη που ζούσε στην Τακουμπάγια ότι αξιωματικοί του μεξικανικού στρατού είχαν καταστρέψει το εστιατόριό του. Η Γαλλία αποφάσισε να υποστηρίξει το αίτημα για 600.000 πέσος αποζημίωση, στέλνοντας στόλο στη Βερακρούζ, το μεξικανικό λιμάνι στον Κόλπο του Μεξικού. Οι Γάλλοι κατέλαβαν την πόλη, κέρδισαν εγγύηση πληρωμής μέσω των καλών υπηρεσιών της Μεγάλης Βρετανίας και απέσυραν τον στόλο τους στις 9 Μαρτίου 1839.

Ο πόλεμος του γουρουνιού

Το 1859 το νησί Σαν Χουάν ήταν διεκδικούμενο από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Τότε, ο Αμερικανός Λάιμαρ Κάτλερ πυροβόλησε και σκότωσε ένα (βρετανικό) γουρούνι. Οι βρετανικές αρχές απείλησαν να τον συλλάβουν, αν δεν επανόρθωνε. Οι Αμερικανοί του νησιού ζήτησαν τη βοήθεια του αμερικανικού στρατού, που έστειλε έναν λόχο πεζικού. Παράλληλα, κινητοποιήθηκε και ο βρετανικός στόλος. Τελικά, οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε κοινή κατοχή του νησιού, με μόνη απώλεια το γουρούνι.

Ο πόλεμος των 335 ημερών

Πόλεμος ανάμεσα στην Ολλανδία και στα νησιά Σίλι. Τα νησιά Σίλι βρίσκονται στα ανοιχτά του αρχιπελάγους της Κορνουάλης. Το 1651, κατά τη διάρκεια του Αγγλικού Εμφυλίου Πολέμου, ενεπλάκησαν σε μια διαμάχη με την Ολλανδία που κράτησε μέχρι το 1986, δηλαδή 335 χρόνια. Ο μακροβιότερος πόλεμος στην ιστορία, αν και δεν έπεσε ούτε ένας πυροβολισμός, ενώ δεν είναι βέβαιο ότι υπήρξε πράξη κήρυξης πολέμου.

Ο πόλεμος Βρετανίας-Ουγκάντας

Το 1977 το Λονδίνο διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με την Ουγκάντα. Την επόμενη η μέρα ο Ίντι Αμίν ανακοίνωσε ότι νίκησε τους Βρετανούς και αυτοανακηρύχτηκε Κατακτητής της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Ο πόλεμος του ποδοσφαίρου

Τετραήμερος πόλεμος του 1969 μεταξύ Ονδούρας και Ελ Σαλβαδόρ. Αιτία του πολέμου ήταν οι τεταμένες σχέσεις των δύο χωρών λόγω πολιτικών διαμαχών, κυρίως στο ζήτημα της μετανάστευσης από το Ελ Σαλβαδόρ στην Ονδούρα. Η αφορμή δόθηκε από τις ταραχές που ξέσπασαν κατά τη διάρκεια του δεύτερου προκριματικού γύρου για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 1970. Στις 14 Ιουλίου, ο στρατός του Ελ Σαλβαδόρ επιτέθηκε στην Ονδούρα. Ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών ανέλαβε τις διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός, η οποία επιτεύχθηκε στις 20 Ιουλίου, ενώ ο στρατός του Ελ Σαλβαδόρ αποσύρθηκε στις αρχές Αυγούστου.

Όπως έλεγε ο Σουν Τζου, «θα νικήσει αυτός που ξέρει πότε να πολεμήσει και πότε να μην πολεμήσει», γιατί «η μεγαλύτερη τέχνη στον πόλεμο είναι να υποτάξεις τον εχθρό χωρίς μάχη».

*Το κείμενο γράφτηκε λίγες μέρες πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία